۱۰ نوآوری شاخص آنتونیو د تورس در زمینه گیتار کلاسیک

آنتونیو د تورس (Antonio de Torres)، یکی از اولین سازندگان و نوازندگان گیتار کلاسیک به‌شکل مدرن آن به شمار می‌رود و ابداع‌کننده بسیاری از ویژگی‌ها و طرح‌هایی بوده است که امروزه نیز در گیتارهای کلاسیک دیده می‌شوند.

در این مطلب، قصد داریم این نوازنده و لوتیر مشهور را به‌طور اجمالی به شما معرفی کنیم و ابداعات او در زمینه گیتار کلاسیک را نیز مورد بررسی قرار دهیم.

شکل بدنه

شکل کلی گیتار یا به زبان اسپانیایی plantilla، وجهی بسیار مهم از ساختار یک گیتار کلاسیک برای تورس بود. اکثر گیتارهای کلاسیک اولیه که در دوران تورس رایج بودند، بدنه‌ای بسیار کم‌ضخامت داشتند که بخش کمر آنها نیز از آنچه تورس می‌پسندید، پهن‌تر بود. به دنبال همین امر، او سازهای خود را با بدنه‌ای ضخیم‌تر و کمری باریک‌تر از نمونه‌های رایج در آن زمان می‌ساخت. هر چند که نسبت‌های بدنه در گیتارهای تورس نیز با دیگر گیتارهای رایج آن زمان نسبتاً مشابه بود و همانند آنها، فرورفتگی کمر ساز، در بخش ⅖ بالایی آن قرار گرفته بود.

اندازه بدنه

در حالی که تورس گیتارهایی کوچک نیز می‌ساخت، اما تمرکز اصلی او بر روی ساخت سازهایی با بدنه‌ای بزرگ همچون گیتارهای کنسرت بود. خوزه رومانیوس (Jose Romanillos) در زندگی‌نامه‌ای که از تورس نوشته است، چنین گفته است: «در اوایل دهه ۱۸۵۰ و درست پس از این که آنتونیو تورس یک بدنه بزرگ را برای پروژه خود موسوم به guittara fina (به معنای بهترین گیتار) معرفی کرد، نسخه قبلی رایج گیتار که بدنه‌ای کوچک داشت و در دهه‌های اول قرن نوزدهم نیز از محبوبیت بسیاری برخوردار بود، به‌طور کامل از صحنه اجراهای زنده در دنیا حذف شد و سازهایی بزرگ‌تر جای آنها را گرفتند.»

ساندبورد (بخش رویی بدنه)

به اعتقاد آنتونیو تورس، ساندبورد یا صفحه رویی بدنه گیتار کلاسیک، تأثیرگذارترین بخش در ماهیت و کیفیت صوتی آن بود. او چوب مورد استفاده در ساخت این بخش را با دقتی بسیار انتخاب می‌کرد و آن را با دقت شکل و تراش می‌داد تا حداکثر طنین صوتی را برای سازهای خود حاصل کند. به‌علاوه، تورس ضخامت تخته مورد استفاده در ساخت ساندبورد را تا حد ممکن کاهش می‌داد تا ارتعاشات آن را حین نواخته شدن سیم‌های گیتار به حداکثر برساند و در نتیجه، ماهیت صوتی و شدت صدایی بهینه برای ساز حاصل شود.

بریج

سازهای آنتونیو تورس ساندبورد عریض‌تر و بزرگتری نسبت به سایر گیتارهای کلاسیک تولیدشده در آن زمان داشتند و به همین دلیل، او باید موقعیتی متفاوت را برای نصب بریج بر روی بخش رویی بدنه ساز انتخاب می‌کرد. در نهایت، موقعیت مورد انتخاب تورس، جایی حدوداً در بخش وسطی قوس پایینی گیتار بود.

طراحی هداستاک (سردسته)

آنتونیو تورس سردسته گیتارهای خود را با سه نیم‌دایره یا هلال در بخش بالایی آن می‌ساخت؛ به‌طوری که یک هلال بزرگ در مرکز بخش بالایی قرار داشت و دو هلال کوچک‌تر، از هر سمت آن را احاطه کرده بودند. این طراحی در حالی که نقش محسوسی در عملکرد نهایی ساز نداشت، اما بعدها به‌نوعی به یک الگوی رایج در میان لوتیرهای مشهور همچون هاوزر (Hauser)، ولاسکز (Velasquez) و رومانیوس (Romanillos) تبدیل شد و توسط همگی آنها مورد استفاده قرار گرفت.

تیغه‌های تقویتی بادبزنی درون بدنه

همانطور که گفته شد، تورس ساندبورد گیتارهای خود را بزرگتر و نازک‌تر از سایر گیتارهای رایج در آن دوران می‌ساخت. برای این که این امر باعث شکننده شدن ساختار ساز نشود، باید ساندبورد به‌شکلی دقیق و اصولی تقویت می‌شد. روش تورس برای تقویت ساندبورد گیتارهایش، به‌کارگیری تیغه‌هایی با چینش بادبزنی در زیر این بخش بود تا مقاومت و استحکام آن را بدون کاهش طنین صدای ساز افزایش دهد.

طبق شواهد موجود، تیغه‌های تقویتی با چینش بادبزنی اولین بار در مدارس ساخت گیتار در اندلس (Andalusia) اسپانیا به کار گرفته شده است. رومانیوس در این باره گفته است: «ایده به‌کارگیری تیغه‌های بادبزنی در ساختار گیتار، اولین بار در سویا اسپانیا و در سازهای فرانسیسکو سانگینو (Francisco Sanguino) دیده شده است؛ یک لوتیر مشهور که در دوران خود، گیتارهایی بسیار متفاوت از سایر نمونه‌های موجود در بازار می‌ساخته است.»

تورس معمولاً این الگوی بادبزنی را با استفاده از ۵ یا ۸ عدد تیغه چوبی در زیر ساندبورد به کار می‌گرفته است.

طول اسکیل ۶۵۰ میلی‌متری

طول اسکیل ۶۵۰ میلی‌متری نیز همانند بسیاری دیگر از ویژگی‌های گیتارهای تورس، جزو ابداعات او نبود و پیش از وی نیز توسط چندین لوتیر دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته است. همچنین تورس این طول اسکیل را در تمامی سازهای خود نیز به کار نمی‌گرفت؛ اما تمامی گیتارهای کنسرتی که او برای نوازندگان حرفه‌ای ساخته است، از این طول اسکیل برخوردارند.

پس از این که سایر لوتیرهای مشهور در آن روزگار، محبوبیت گیتارهای تورس در بین نوازندگان حرفه‌ای را دیدند و صدای آنها را شنیدند، تصمیم گرفتند تا با اعمال چند ارتقاء و بهینه‌سازی ساختاری، سهولت نوازندگی و تن سازهای خود را بهبود ببخشند. یکی از این تغییرات، به‌کارگیری طول اسکیل ۶۵۰ میلی‌متری بود که تا به امروز نیز یکی از رایج‌ترین استانداردها در طول اسکیل گیتار کلاسیک به شمار می‌رود.

گیتارهای شش‌سیم

تولید گیتارهایی با سیم‌های تکی نیز به پیش از دوران فعالیت حرفه‌ای تورس بازمی‌گردد. به‌طور مثال، در آغاز قرن نوزدهم میلادی، لوتیری با نام آگوستین کارو (Agustin Caro) گیتارهایی با شش‌ سیم تکی را در شهر گرانادا (Granada) تولید می‌کرد. اما در روزگار تورس، تقریباً تمامی لوتیرها گیتارهای خود را با شش دسته دوتایی از سیم تولید می‌کردند و حتی تورس نیز حداقل سه ساز به این شکل با یازده سیم ساخته است. با این وجود، به نظر می‌رسد که گیتار شش‌سیم، تمرکز اصلی تورس در تولید ساز بوده است.

تورناوز (Tornavoz)

تورناوز (Tornavoz) یک شیء استوانه‌ای فلزی است که توسط برخی از لوتیرها در زیر ساندبورد گیتار تعبیه می‌شده است. شکل مگافون‌گونه این وسیله، گویای کاربرد آن است: تقویت و افزایش طنین صدای ساز.

گیتار کلاسیک مشهور تورس با نام La Leona یا FE 04، قدیمی‌ترین گیتار باقی‌مانده در دنیاست که به یک تورناوز مجهز است و به همین دلیل، بسیاری گمان می‌کنند که مخترع این وسیله نیز خود تورس باشد. در حالی که بسیاری از لوتیرها پس از آنتونیو د تورس شروع به استفاده از این وسیله درون گیتارهای خود کردند، اما تورس در دوره دوم گیتارسازی خود، به‌کارگیری تورناوز در ساختار گیتار را متوقف کرد. رومانیوس ادعا می‌کند که ۱۷ نمونه از ۳۹ گیتار باقی‌مانده از دوره اول گیتارسازی تورس، به یک تورناوز مجهز هستند؛ در حالی که از ۴۹ گیتار باقی‌مانده از دوران دوم گیتارسازی او، تنها دو ساز به این وسیله تجهیز شده‌اند.

استفاده از تورناوز در گیتار کلاسیک، در دهه پنجاه میلادی به‌کلی منسوخ شد و امروز، لوتیرهای بسیار معدودی هستند که هنوز این وسیله را در گیتارهای خود به کار می‌گیرند.

به‌کارگیری منطقی تزئینات در طراحی گیتار کلاسیک

پیش از این که تورس به لوتیری مطرح تبدیل شود، اکثر سازندگان گیتار، محصولات خود را به فلزاتی همچون نقره و طلا و حتی جواهرآلاتی بزرگ و نفیس مزین می‌ساختند که علاوه بر افزایش چشمگیر قیمت گیتار، ظاهر آنها را نیز بیش‌ازحد شلوغ می‌ساخت. اما سازهای ساخته‌شده توسط آنتونیو تورس به‌ سادگی و ظرافت خود مشهور هستند و معمولاً تنها در حاشیه‌کاری بدنه و رزت خود به طرح‌هایی تزئیتی مزین شده‌اند.

منبع: Classical Guitar Magazine
مترجم: امیر تولی